لرزش گیر در عکاسی (Stabilizer) چیست ؟ انواع و نحوه فعال سازی
هنگام عکسبرداری و فیلمبرداری حرفه‌ای، لرزش گیر یا Stabilization از تجهیزات ضروری برای ثبت دقیق و باکیفیت لحظات به حساب می‌آید. اما لرزش گیر چیست و چگونه کار میکند ؟ آیا انواع مختلفی دارد ؟ اصلاً چه زمانی باید از استفاده کرد و چه زمان باید آن را غیرفعال نمود ؟ لرزش گیر در عکاسی یا استابلایزر فناوری است که هم بصورت دیجیتال و هم سخت افزار درون دوربین های عکاسی تعبیه شده که وظیفه اصلی آن کاهش لرزش دوربین در این شرایط و جلوگیری از تار شدن تصویر است. انواع مختلف استابلایزر با روش های متفاوتی تصاویر و ویدیوهای تار را اصلاح میکنند که در این مقاله قصد داریم به طور کامل به آنها بپردازیم. تا انتهای مطالب با ما همراه باشید.
انواع لرزش گیر عکاسی و طرز کار آن
گفتیم که لرزش گیر یا استابلایزر تکنولوژی است که بصورت سخت افزاری و نرم‌افزاری داخل دوربین یا لنز قرار داده شده است و به 3 دسته مهم تقسیم میشوند؛ اگرچه مدل های دیگری نیز وجود دارند ولی رایج ترین استابلایزر به شرح زیر هستند:
1. لرزش گیر اوپتیکال (OIS: Optical Image Stabilizer)
این لرزش گیر بصورت فیزیکی درون لنزها قرار گرفته و با جا به جا کردن جزئی قطعاتی مانند عدسی لنز، لرزش‌های ناخواسته دوربین را جبران میکند و در عکاسی/فیلمبرداری با نور کم، زوم بالا و سوژه ثابت کاربرد بسیاری دارد. این مکانیزم مسیر تصویری که قرار است به سنسورها فرستاده شود را هدایت و تثبیت کرده و در صورتی که دوربین لرزیده یا حرکت کند، با چرخاندن لنز خلاف جهت آن حرکت اشتباه، تصویر را اصلاح میکند. این میکرو حرکات قبل از اینکه تصویر از لنزها بر سنسورها تابیده شده و به تصویر دیجیتال تبدیل شود، انجام شده و اثر حرکات جزئی را خنثی میکنند.
خاموش و روشن کردن این قابلیت با دکمه‌ای به نام OIS در دوربین‌های دیجیتال امکان‌پذیر است.
2. لرزش گیر دیجیتال / الکترونیکی ( Digital/Electronic Image Stabilization: EIS/DIS)
مکانیزمی مبتنی بر نرم‌افزار است که بصورت هوشمند پیکسل‌های تصویر را بازسازی میکند تا تصویری باثبات و باکیفیت ثبت شود. لرزشگیر دیجیتالی یا الکترونیکی پس از ثبت فریم‌ها، با استفاده از اطلاعات به دست آمده از سنسورهای حرکتی (مانند ژیروسکوپ) و تحلیل‌های هر فریم، پردازش‌های دیجیتال مورد نیاز را برای اصلاح عکس/ویدیو و کیفیت آن انجام میدهد. این کار ممکن است به صورت جا به جایی پیکسل‌ها یا برش قسمتی از تصویر انجام شود. باید توجه داشت که این نوع لرزشگیر در برخی موارد باعث ایجاد نویز در تصویر میشود. این قابلیت معمولاً به صورت خودکار و قبل یا بعد از ذخیره نهایی عکس و فیلم در دوربین‌های دیجیتال انجام میشود.
نکته: در لرزشگیر هیبریدی، ابتدا بصورت اپتیکالی و با استفاده از سخت‌افزار، تا حد ممکن لرزش دوربین را کاهش میدهند. سپس با استفاده از Stabilizationهای الکترونیکی و با استفاده از پردازش‌های دیجیتال، تصاویر را ثابت و اصلاح میکنند. در واقع این فناوری از دو نوع لرزشگیرهای بالا برای خروجی بهتر استفاده میکند.
3. لرزش گیر در بدنه یا Sensor-Shift (In-Body Image Stabilization :IBIS)
این نوع لرزشگیر پیشرفته در در بدنه دوربین کارگذاری شده و برای جبران لرزش دوربین، مستقیماً خود سنسورها (حسگرها) را حرکت میدهد. این Stabilization اطلاعات حرکتی را از ژیروسکوپ‌ها و سنسورهای حرکتی دریافت کرده و میتوانند لرزش‌های دوربین در 5 محور را اصلاح کنند. به طور خلاصه وقتی دیتاهایی مبنی بر حرکت در جهات پنجگانه را دریافت میکنند، سیگنال‌هایی را برای اصلاح این حرکات ناخواسته به سنسورهای جهت مخالف ارسال میکنند تا در نهایت مسیر نور ثابت و بدون حرکت باقی بماند.
نکته: نوع دیگری از لرزشگیر ها، Image Stabilization دوگانه (Dual IS) هستند که از ترکیب دو لرزشگیر روی لنز یعنی اپتیکال و سنسورشیفت یا لرزشگیر در بدنه ساخته شده‌اند و در دوربین‌هایی که از این دو نوع Stabilization پشتیبانی میکنند، قابل استفاده هستند.
کاربردها و مزایای لرزش گیر
حرکات ناخواسته دوربین و نتیجتاً تاری و اختلال در وضوح عکس و فیلم، از مشکلات رایج در دنیای عکاسی و فیلمبرداری است که به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. این حرکات معمولاً غیرقابل تشخیص هستند ولی در حالاتی مانند زوم بالا یا سرعت شاتر پایین، کاملاً تأثیر خود را روی وضوح فیلم و تصویر نشان میدهند. در حالتی دیگر که این جا به جایی‌ها عمدی هستند که معمولاً در فیلمبرداری اتفاق می‌افتند. اما به طور کلی حرکات و لرزش‌های کم یا زیاد دوربین به تار شدن تصاویر و ویدیوها، کاهش کیفیت و از دست رفتن جزئیات می‌انجامد. Stabilization به منظور جبران این لرزش‌ها و اصلاح تصاویر و ویدیوها در شرایط زیر توسعه یافته‌اند:
- نور کم: عکاسی و فیملبرداری در شرایط کم نور مانند منظره شب، سرعت شاتر بسیار کم میشود تا میزان نور دریافتی دوربین را افزایش دهد. این سرعت پایین شاتر، لرزش‌های جزئی دوربین را شدیدتر و واضح‌تر نمایان میکند.
- زوم زیاد: عکاسی و فیلمبرداری با زوم بالا و تله فوتو مانند عکاسی میکرو و نتیجتاً لرزش و حرکات کم به شدت بر خروجی نهایی تأثیر میگذارند.
- فیلمبرداری متحرک: تحرک در فیلمبرداری و جا به جایی‌های سریع (حتی راه رفتن)، لرزش‌ها و ناپایداری‌ها را به طور محسوس نمایش میدهد و بر کیفیت و شفافیت ویدیو اثر میگذارد.
چگونه لرزشگیر دوربین عکاسی را فعال کنیم ؟
فعال‌سازی لرزشگیر در دوربین‌های عکاسی بستگی به نوع لرزشگیر (اپتیکال، مکانیکی یا دیجیتال) دارد. در ادامه نحوه فعال‌سازی هر نوع توضیح داده شده است:
1. فعال سازی لرزش گیر اپتیکال (OIS) در لنز دوربین‌های DSLR و بدون آینه
- بسیاری از لنزهای مجهز به لرزشگیر اپتیکال دارای یک دکمه روی بدنه خود هستند که معمولاً با عبارات “IS” (Image Stabilization) یا “VR” (Vibration Reduction) مشخص میشود.
- برای فعال‌سازی، این دکمه را روی “ON” قرار دهید.
- در برخی دوربین‌ها، می‌توان این قابلیت را از طریق منوی تنظیمات نیز کنترل کرد.
2. فعال سازی لرزش گیر مکانیکی (IBIS) در دوربین‌های بدون آینه و برخی DSLRها
- وارد منوی تنظیمات دوربین شوید.
- گزینه‌ای با عنوان “In-Body Image Stabilization” یا “SteadyShot” (در برخی مدل‌های سونی) را پیدا کنید.
- آن را فعال (ON) کنید.
- در برخی مدل‌ها می‌توانید میزان شدت تثبیت‌کننده را نیز تنظیم کنید.
3. فعال سازی لرزش گیر دیجیتال (EIS) در دوربین‌های کامپکت و برخی مدل‌های بدون آینه
- به منوی دوربین مراجعه کنید.
- گزینه‌ای مشابه “Electronic Image Stabilization” یا “Movie SteadyShot” را بیابید.
- آن را فعال (ON) کنید (در برخی موارد، این گزینه فقط هنگام فیلمبرداری در دسترس است).
نکات مهم:
اگر از سه پایه استفاده می‌کنید، بهتر است لرزشگیر را غیرفعال کنید تا از تداخل عملکرد آن جلوگیری شود. لرزشگیر دیجیتال ممکن است بخشی از تصویر را برش دهد، پس در استفاده از آن دقت کنید. برخی مدل‌ها، امکان ترکیب لرزش گیر اپتیکال و دیجیتال را برای تثبیت بهتر تصویر فراهم میکنند.
بایدها و نباید های استفاده از لرزش گیر
در قسمت بالا چند نمونه از شرایطی که باید از Stabilization استفاده کرد را نام بردیم. در محیط‌های کم نور، استفاده از زوم زیاد، فیلمبرداری متحرک و حتی عکاسی از سوژه‌های ثابت، به کارگیری انواع لرزش‌گیرها میتواند اثری باکیفیت و حرفه‌ای ثبت کند. اما در مواقعی مانند عکاسی در نور زیاد و با سرعت شاتر بالا، استفاده از سه پایه، عکاسی از سوژه متحرک نباید از لرزشگیر استفاده کرد، چرا که میتواند تأثیر منفی در کیفیت عکس و ویدیو داشته باشد.
برای مثال در زمانی که در حال عکاسی و فیلمبرداری با دوربین و روی سه پایه هستید؛ دوربین در حالت پایدار و ثابت برای جبران و اصلاح لرزش‌ها و حرکاتی که وجود ندارد، میتواند حتی به کیفیت عکس و ویدیو آسیب برساند. یا در زمان عکاسی با شاتر سریع، نیازی به استفاده از لرزشگیر نیست چرا که میتواند در مواقع حساس، سرعت عکاسی را کاهش دهد.
از طرفی استفاده مداوم از Stabilization میتواند عملکرد باتری را تحت تأثیر قرار دهد.
جمع بندی
در این مقاله از مهرانی کم به تکنولوژی لرزشگیر یا Stabilization پرداختیم و انواع آن را بررسی کردیم. مدل‌های مختلف لرزشگیر با عملکردهای گوناگون، وظیفه خنثی کردن لرزش‌هایی را برعهده دارند که در هنگام عکسبرداری و فیلمبرداری موجب تاری خفیف آثار و از دست رفتن جزئیات میشوند. شناخت کابردها ساز و کار این فناوری برای عکاسان و فیلمبرداران اهمیت زیادی دارد؛ چرا که باید دانست چه زمانی باید لرزشگیر را به کار برد و در چه شرایطی نیازی به استفاده از آن نیست. امیدواریم که این مطالب برایتان مفید بوده باشد.
