پدیده لنز فلر در عکاسی چیست ؟ علل ایجاد و تاثیر آن
امروز در این مقاله از مهرانی کم میخواهیم به پدیده فلر (Lens Flare) در عکاسی بپردازیم: اتفاقی که در برخی شرایط عکسی هنری را پدید آورده و در برخی دیگر اثر را کاملاً خراب کند. لنز فلر به هاله‌های نوری گفته میشود که در صورت عکاسی/فیلمبرداری در محیط‌هایی با منبع نور بسیار درخشان (مثل خورشید یا چراغ) ایجاد میشود و میتواند به شکل و رنگ‌های مختلف در عکس ظاهر شود. اما چرا و چگونه این اتفاق می‌افتد؟ چطور اثر ناخواسته آن را از بین ببریم و بالعکس؛ چطور برای زیباتر شدن برخی عکس‌ها از آن استفاده کنیم؟ تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
لنز فلر در عکاسی و فیلمبرداری چیست و چگونه ظاهر میشود ؟
پدیده لنز فلر (Lens Flare) به هاله‌های رنگی نور گفته میشود که به صورت متمرکز یا پراکنده در عکس و فیلم ظاهر میشوند و ممکن است به زیبایی اثر افزوده یا آن را نابود کند. وقتی نوری شدید (یا خود منبع یا نوری به غیر از آن) به صورت مستقیم یا غیر مستقیم وارد لنز میشود، باعث ایجاد خطوط یا لکه‌هایی از نور و رنگ شده که بصورت متمرکز یا پراکنده نمایان میشوند، روی سوژه مورد نظر پدیدار شده یا به کل عکس و فیلم حالتی محو بدهند. همانطور که اشاره کردیم این حالت میتواند در فیلمبرداری هم رخ دهد؛ منتها در فیلم معمولاً به خاطر حرکت و جا به جایی، به صورت لحظه‌ای و متغیر نمودار شود.
بیشتر بخوانید: لرزش گیر در عکاسی (Stabilizer) چیست ؟
در اکثر مواقع این پدیده‌ای ناخواسته و مزاحم است، اما در برخی موارد عکاسان میتوانند بصورت خلاقانه از آن استفاده کنند.
این شعاع های نوری میتوانند به 4 حالت کلی در اثر ظاهر شوند:
- گوستینگ (Ghosting Flare): لکه‌های گرد، بیضی شکل یا چندضلعی که به صورت تک رنگ یا رنگی و در اندازه‌های مختلف و معمولاً در یک خط مستقیمی که از منبع نور نشأت گرفته، ظاهر میشوند و معمولاً به این دلیل ایجاد میشود که نور پس از رسیدن به لنز و بازتاب، به سطح حسگر میرسد.
- ویلینگ (Veiling Flare): بصورت پوششی مه‌آلود و محو که در سرتاسر تصویر پخش شده و با کاهش کنتراست، جزئیات را از بین میبرد. این مورد وقتی ایجاد میشود که منبع نور شدید خارج از میدان دید لنز باشد و به صورت غیرمستقیم وارد آن شود.
- فلر خطی (Streak Flare): زمانی که منبع نور شدید نقطه‌ای بوده و عکس در برابر این منبع گرفته شود، نورهایی به شکل خط‌هایی کشیده و طولانی ظاهر میشوند. این اتفاق زمانی رخ میدهد که نور شدید به صورت مستقیم به لنز بتابد.
- فلر نقاط قرمز ((Red Dot Flare: در مواقع خاص که نور در داخل لنز و مابین عدسی‌ها بازتاب میشود، این فلرها به شکل نقاط نور قرمز دور تا دور منبع نوری آشکار میشوند.
علل ایجاد فلر چیست و عوامل مؤثر بر آن کدامند ؟
سوال اینجاست که این پدیده چرا و تحت چه شرایطی ایجاد میشود؟ بیایید بررسی کنیم:
زمانی که در محیط منبع نور درخشانی مانند ماه، خورشید یا نور مصنوعی وجود دارد، نورهای پراکنده از آن به لنز میرسند و در اجزای داخلی دوربین بازتاب میشوند. این نورها یا به صورت مستقیم به لنز می‌تابند (مثلاً وقتی دوربین رو به روی منبع نور باشد) یا وقتی منشأ نور خارج از کادر تصویر باشد، به صورت غیرمستقیم به لنز میرسند و در اجزای شیشه‌ای درون لنز منعکس و پراکنده میشوند و به سطح سنسور میرسند (و در مواقعی دوباره از سنسور بازتاب میشوند.)
معمولاً برخی لنزها به دلیل ساختار پیچیده‌تر و تعداد عدسی بیشتر، بیشتر مستعد این پدیده هستند. اگرچه لنزها معمولاً دارای پوشش ضدانعکاس هستند، اما به طور کامل نمیتوانند اثر فلر را خنثی کنند. وقتی در جهت نور عکسی و فیلمبرداری میکنید، این نورهای ناخواسته به لنز و اجزای داخلی آن تابیده و انعکاس آنها، این هاله‌های نورانی را به وجود می‌آورند.
برای مثال لنزهای زوم بیشتر در معرض این پدیده بوده و لنزهای واید معمولاً کمتر دچار فلر میشوند. همچنین معمولاً لنزهای باکیفیت و حرفه‌ای‌تر، دارای پوشش‌های چند لایه ضد انعکاس هستند که به کاهش این اثر کمک میکنند.
از طرفی دیافراگم و میزان باز و بسته بودن، بر شکل لنز فلر اثر مستقیم دارد چرا که این نورهای بازتاب شده معمولاً شکل تیغه‌های دیافراگم را بر خود میگیرند. اگر دیافراگم کاملاً باز باشد، نورها به شکل نرم و گرد ظاهر شده و هر چه دیافراگم بسته‌تر باشد، شکل ستاره‌ای و تیز آن بیشتر خواهد شد.
کاربرد لنز فلر در عکاسی چیست ؟
- ایجاد جلوه سینمایی و هنری: لنز فلر میتواند حس گرما، نوستالژی یا حتی یک فضای رویایی را به عکس اضافه کند.
- افزودن درام و احساسات به تصویر: بسیاری از عکاسان از این تکنیک برای انتقال حس هیجان، رمزآلود بودن یا شدت نور در یک صحنه استفاده میکنند.
- تأکید بر منبع نور: در برخی عکس ها، فلر میتواند منبع نور را برجسته‌تر کند و حس واقعی‌تری از تابش نور ایجاد کند.
- استفاده در عکاسی پرتره و طبیعت: در عکاسی پرتره، به‌ویژه هنگام عکاسی در نور طبیعی (مانند ساعت طلایی)، لنز فلر باعث ایجاد جلوه‌ای نرم و دلپذیر میشود. در عکاسی طبیعت، به خصوص در ثبت طلوع یا غروب خورشید، این افکت میتواند حس گرمای خورشید را القا کند.
بیشتر بخوانید: لنز دست دوم
چطور پدیده لنز فلر را کنترل کنیم ؟
اگر میخواهید عامدانه این افکت را روی تصاویر و ویدیوها ایجاد کنید، میتوانید از اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای ادیت عکس و فیلم استفاده کنید که به صورت آماده و قابل تنظیم، این هاله‌های نورانی را ایجاد میکنند. حالت دیگر اینکه میتوانید مستقیماً رو به روی منبع نور طبیعی/مصنوعی درخشان عکاسی یا فیلمبرداری کنید و با امتحان زوایای متفاوت، سوژه‌ای در تصویر را کمی مقابل منبع نور قرار دهید. از طرفی میتوانید از رفلکتور کمک بگیرید تا نور را روی سوژه مورد نظر بازتاب کرده و احتمال ایجاد لنز فلر را بالا ببرند.
اما اگر میخواهید اثر ناخواسته لنز فلر را کاهش دهید یا از بین ببرید، راه‌های زیر را امتحان کنید:
- هود لنز: استفاده از آفتابگیر عدسی یا همان هود لنز، ورود نورهای پراکنده و ناخواسته را به لنز کاهش میدهد.
- فیلترهای لنز: استفاده از فیلترهای باکیفیت و متنوع مانند فیلترهای UV، ND، پلاریزه، میتواند اثر لنز فلر را کمتر کند.
- تمیزی لنز: اطمینان حاص کنید که روی لنز گرد و غبار، لک، چربی و اثر انگشت وجود نداشته باشد.
- دیافراگم باز: گفتیم که هرچه اندازه دیافراگم بازتر باشد، سختی و اثر این پدیده لنز فلر کمتر مشخص میشود.
کلام آخر
پدیده لنز فلر، همان هاله‌های نورانی با اشکال و اندازه‌های مختلف هستند که دور منبع نور یا در سرتاسر تصویر و ویدیو ظاهر میشوند و میتوانند جلوه‌ای هنری و دراماتیک به اثر ببخشند. اگرچه معمولاً اثر ناخواسته‌ای بوده که با راهکارهایی که در این مقاله پیشنهاد دادیم، قابل کنترل هستند. این نورهای سرگردان زمانی ایجاد میشوند که منبع نور طبیعی یا مصنوعی بسیار روشنی در محیط قرار دارد و موجب بازتاب این نورها از اجزای داخلی دوربین میشوند. اگرچه عوامل دیگری نیز در ایجاد این پدیده دخیل هستند که در بالا به آنها پرداختیم. اگر تکنیکی برای ایجاد یا از بین بردن لنز فلر میدانید، خوشحال میشویم که در بخش نظرات، دانش و تجربیات خود را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید!
