فاصله کانونی لنز در عکاسی چیست ؟

یکی از مفاهیم اساسی در عکاسی که تأثیر قابل توجهی بر نحوه ثبت تصاویر دارد، فاصله کانونی لنز است. این مفهوم نه تنها به عکاسان کمک می‌کند تا زاویه دید و ترکیب‌بندی تصویر را بهتر درک کنند، بلکه به طور مستقیم بر روی سبک و حس تصویری که ایجاد می‌شود نیز تأثیر دارد. درک دقیق این مفهوم می‌تواند مسیر عکاسی شما را به طرز قابل توجهی بهبود بخشد و در انتخاب تجهیزات مناسب نقش کلیدی ایفا کند. این مقاله از فروشگاه مهرانی کم با هدف بررسی جامع و دقیق فاصله کانونی لنز در عکاسی، تمامی جزئیات مرتبط با آن را پوشش خواهد داد.

آشنایی با فاصله کانونی لنز در عکاسی

فاصله کانونی لنز در عکاسی، به زبان ساده، فاصله میان مرکز اپتیکی لنز تا سنسور یا فیلم دوربین است. این فاصله در شرایطی اندازه‌گیری می‌شود که لنز بر روی سوژه‌ای در بی‌نهایت فوکوس کرده باشد. مرکز اپتیکی، نقطه‌ای فرضی در داخل لنز است که پرتوهای نوری در آن همگرا یا واگرا می‌شوند. فاصله کانونی معمولاً با واحد میلی‌متر بیان می‌شود و می‌تواند از چند میلی‌متر (برای لنزهای بسیار واید) تا چند صد میلی‌متر (برای لنزهای تله‌فوتو) متغیر باشد. این فاصله نه تنها زاویه دید تصویر را تعیین می‌کند، بلکه میزان بزرگنمایی سوژه‌ها را نیز مشخص می‌سازد.

برای درک بهتر، تصور کنید که لنز مانند یک پنجره است. هر چه این پنجره کوچک‌تر باشد (فاصله کانونی کمتر)، بخش بیشتری از منظره در قاب تصویر دیده می‌شود. برعکس، اگر پنجره بزرگ‌تر باشد (فاصله کانونی بیشتر)، بخش کوچک‌تری از منظره با جزئیات بیشتر قابل مشاهده خواهد بود. این ویژگی در انتخاب لنز برای کاربردهای مختلف اهمیت زیادی دارد.

نحوه پیدا کردن فاصله کانونی

برای گرفتن بهترین عکس از یک سوژه خاص، چه از فاصله نزدیک و چه از دور، لازم است که فاصله کانونی مناسب را شناسایی کنید. این کار را می‌توان با یک فرمول ساده انجام داد، اما ابتدا باید تخمین دقیقی از فاصله بین خود و سوژه و همچنین فاصله بین لنز و سنسور دوربین داشته باشید.

فاصله کانونی = فاصله سوژه تا لنز + فاصله لنز تا سنسور دوربین

همچنین در هنگام تعیین فاصله کانونی، شناخت نوع عدسی شما اهمیت دارد؛ آیا عدسی مقعر است یا محدب. عدسی محدب (که به عدسی همگرا نیز شناخته می‌شود) و عدسی مقعر (یا عدسی واگرا) نور را به روش‌های متفاوتی متمرکز می‌کنند، و این تفاوت می‌تواند بر محاسبه فاصله کانونی تأثیر بگذارد. در صورت نیاز، می‌توانید از ماشین حساب‌های آنلاین فاصله کانونی برای انجام این محاسبات استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: نقاط طلایی در عکاسی: کاربرد، مزایا و آموزش استفاده

روش دیگری برای تعیین فاصله کانونی، اندازه‌گیری فاصله فوکوس لنز بر روی یک منبع دور است. همچنین می‌توان از ابزاری تخصصی به نام نیمکت نوری استفاده کرد. اما در عمل، آنچه اهمیت بیشتری دارد، درک ارتباط بین فاصله کانونی و دیافراگم و نوع عکاسی مورد نظر شماست. این درک می‌تواند راهنمایی مؤثری در انتخاب فاصله کانونی مناسب باشد. موفقیت در این زمینه نتیجه ترکیب دانش فنی ابزارها با آزمون و خطاست.

تأثیر فاصله کانونی بر زاویه دید

زاویه دید یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که تحت تأثیر فاصله کانونی لنز در عکاسی قرار دارد. لنزهایی با فاصله کانونی کوتاه‌تر (مثلاً 18 میلی‌متر) زاویه دید وسیع‌تری ارائه می‌دهند. این لنزها برای عکاسی از مناظر طبیعی، معماری، یا محیط‌های داخلی که نیاز به نمایش گسترده‌ای از صحنه دارند، بسیار مناسب هستند. در مقابل، لنزهایی با فاصله کانونی بلندتر (مثلاً 200 میلی‌متر) زاویه دید باریک‌تری دارند و برای تمرکز بر روی جزئیات یک سوژه خاص یا عکاسی از سوژه‌های دوردست مانند حیات وحش یا ورزشی کاربرد دارند.

زاویه دید همچنین بر نحوه ارتباط بین عناصر درون قاب تأثیر می‌گذارد. لنزهای واید ممکن است باعث شوند که سوژه‌های نزدیک به لنز بسیار بزرگ‌تر از اندازه واقعی خود به نظر برسند، در حالی که لنزهای تله‌فوتو پرسپکتیو را فشرده‌تر کرده و فاصله بین سوژه‌ها را کاهش می‌دهند. این ویژگی می‌تواند برای خلق جلوه‌های خلاقانه یا تأکید بر یک سوژه خاص به کار رود.

انواع لنزها بر اساس فاصله کانونی

لنز های عکاسی را می‌توان بر اساس فاصله کانونی به چند دسته کلی تقسیم کرد. لنزهای واید (Wide-Angle) با فاصله کانونی کمتر از 35 میلی‌متر، برای نمایش گسترده از صحنه طراحی شده‌اند. این لنزها در عکاسی از مناظر طبیعی یا شهری و همچنین فضاهای محدود مانند اتاق‌های کوچک کاربرد دارند. لنزهای نرمال (Standard) که فاصله کانونی حدود 50 میلی‌متر دارند، نمایی مشابه با زاویه دید چشم انسان ارائه می‌دهند و برای عکاسی عمومی و پرتره بسیار مناسب هستند.

لنزهای تله‌ فوتو (Telephoto) با فاصله کانونی بالای 85 میلی‌متر، به دلیل بزرگنمایی بالای خود برای عکاسی از سوژه‌های دور مانند حیوانات وحشی یا صحنه‌های ورزشی ایده‌آل هستند. هر کدام از این دسته‌ها کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند و بسته به نیاز عکاس می‌توانند تأثیر زیادی بر روی کیفیت و سبک تصویر داشته باشند.

تأثیر فاصله کانونی بر عمق میدان

عمق میدان یکی دیگر از جنبه‌های مهم فاصله کانونی است که تأثیر بسزایی در عکاسی دارد. عمق میدان به محدوده‌ای از تصویر گفته می‌شود که در آن سوژه‌ها به صورت واضح و شفاف به نظر می‌رسند. لنزهای با فاصله کانونی کوتاه‌تر معمولاً عمق میدان بیشتری دارند، به این معنی که بخش بیشتری از صحنه در فوکوس قرار می‌گیرد. این ویژگی برای عکاسی از مناظر یا صحنه‌های گروهی بسیار مفید است.

در مقابل، لنزهای با فاصله کانونی بلندتر عمق میدان کمتری دارند و می‌توانند پس‌زمینه‌های محوی (بوکه) جذابی ایجاد کنند. این ویژگی در عکاسی پرتره به عکاس اجازه می‌دهد تا سوژه را از پس‌زمینه جدا کرده و بر روی آن تمرکز کند. برای دستیابی به این افکت، فاصله کانونی بلندتر به همراه دیافراگم بازتر استفاده می‌شود.

بزرگنمایی و فاصله کانونی

بزرگنمایی یکی از ویژگی‌های مهمی است که با فاصله کانونی مرتبط است. لنزهای تله‌فوتو به دلیل فاصله کانونی بلندتر، توانایی بزرگنمایی بیشتری دارند و می‌توانند سوژه‌هایی که در فاصله دور قرار دارند را با جزئیات بیشتری نمایش دهند. این ویژگی برای عکاسی ورزشی، حیات وحش و حتی عکاسی پرتره بسیار کاربردی است. در مقابل، لنزهای واید به دلیل زاویه دید گسترده‌تر، بزرگنمایی کمتری دارند و بیشتر برای ثبت صحنه‌های وسیع مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تأثیر بزرگنمایی بر ترکیب‌بندی تصویر نیز قابل توجه است. لنزهای با فاصله کانونی بلندتر می‌توانند به عکاس کمک کنند تا عناصر اضافی را از قاب حذف کرده و بر روی سوژه اصلی تمرکز کند. این ویژگی به ویژه در شرایطی که محیط شلوغ یا پر از حواس‌پرتی باشد، بسیار مفید است.

فاصله کانونی لنز و پرسپکتیو

پرسپکتیو یا نحوه نمایش عمق و فواصل در تصویر، تحت تأثیر فاصله کانونی قرار دارد. لنزهای واید پرسپکتیو اغراق‌ آمیزی ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود فاصله بین عناصر درون قاب بیشتر به نظر برسد. این ویژگی می‌تواند حس عمق بیشتری به تصویر ببخشد و برای عکاسی از مناظر یا فضاهای محدود بسیار جذاب است.

در مقابل، لنزهای تله‌ فوتو پرسپکتیو را فشرده‌تر می‌کنند، به این معنی که فاصله بین سوژه‌ها کمتر به نظر می‌رسد. این ویژگی در عکاسی پرتره می‌تواند به ایجاد پس‌زمینه‌ای جذاب و تاکید بیشتر بر روی سوژه کمک کند. انتخاب فاصله کانونی مناسب بسته به تأثیری که عکاس قصد دارد در تصویر ایجاد کند، می‌تواند تفاوت چشمگیری در نتیجه نهایی داشته باشد.

بیشتر بخوانید: عمق میدان در عکاسی چیست ؟

فاصله کانونی چشم انسان چقدر است ؟

عکاسان و فیلم‌برداران همواره در تلاش هستند تا به یک “چشم‌انداز طبیعی” دست یابند؛ دیدگاهی که شباهت نزدیکی به چشم انسان داشته باشد. با این حال، مقایسه دقیق این دو کار ساده‌ای نیست، زیرا خمیدگی شبکیه و ویژگی‌های بینایی دوچشمی انسان محاسبه را پیچیده می‌کند. هر یک از چشمان ما دارای میدان دیدی در حدود 120 تا 200 درجه است. این محدوده به دلیل توانایی محدود ما در تشخیص حرکت در لبه‌های بیرونی بینایی و تمرکز بر جزئیات در مرکز میدان دید ایجاد می‌شود. از این میان، حدود 130 درجه از میدان دید چشمان ما همپوشانی دارد، اما دید مرکزی، که برای تمرکز بر جزئیات اهمیت دارد، تقریباً برابر با 40 تا 60 درجه است.

به طور کلی پذیرفته شده است که یک لنز 50 میلی‌متری نزدیک‌ترین شباهت را به دید چشم انسان ارائه می‌دهد، هرچند که میدان دید دقیقاً مشابه نیست. انتخاب لنز با فواصل کانونی مختلف در دوربین‌های گوناگون و استفاده از ابزارهای کمکی مثل توسعه‌دهنده‌های لنز می‌تواند دیدگاه‌هایی شبیه به چشم انسان ایجاد کند.

در این میان، لنز تخصصی Canon RF 5.2mm F2.8L DUAL FISHEYE رویکرد متفاوتی ارائه می‌دهد. این لنز که بخشی از سیستم پیشگام EOS VR شرکت Canon است، شامل دو لنز چشم‌ماهی در یک ساختار می‌باشد. فاصله بین مراکز این دو لنز تقریباً 60 میلی‌متر است، که مشابه میانگین فاصله بین مراکز مردمک چشم انسان است. این ویژگی به خلق تجربه‌ای استریوسکوپی و طبیعی کمک می‌کند. در یک دوربین فول‌فریم سازگار با قابلیت فیلم‌برداری 8K مانند EOS R5، این لنز می‌تواند فیلم‌هایی با دید 180 درجه واقعیت مجازی ثبت کند. پس از پردازش، نتیجه یک فیلم VR است که با هدست‌های واقعیت مجازی سازگار، امکان مشاهده کامل و همه‌جانبه در میدان دید 180 درجه را فراهم می‌آورد.

نتیجه گیری

وقتی مفهوم فاصله کانونی لنز را درک کنید و بدانید که کدام فاصله کانونی برای سبک‌های مختلف عکاسی، از پرتره گرفته تا مناظر طبیعی، مناسب‌تر است، نه تنها آزادی خلاقیت بیشتری خواهید داشت، بلکه می‌توانید در زمینه‌ای خاص تخصص پیدا کنید. این امر مانند انتخاب کفش مناسب برای ورزش‌های مختلف است؛ بازیکنان فوتبال از کفش‌های مجهز به گیره برای زمین چمن استفاده می‌کنند، در حالی که بازیکنان بسکتبال به کفش‌هایی نیاز دارند که برای زمین سخت طراحی شده باشند. اگر بتوانید فاصله کانونی لنز را با زاویه دید مدنظرتان هماهنگ کنید (به عبارتی، تعیین کنید که لنز شما چه مقدار از صحنه را می‌تواند ثبت کند)، همواره احساس خواهید کرد که به ابزارهای لازم برای خلق تصاویر حرفه‌ای مجهز هستید.